De suikerplantage in India en Indonesië, industriële productie, 1770-2010

IISG-researcher en VU-hoogleraar Internationale vergelijkende sociale geschiedenis Ulbe Bosma zet in dit boek gedetailleerd uiteen hoe de Britten en Nederlanders het Caribische suikerplantagemodel in Azië introduceerden en het in de loop der tijd naar hun hand zetten. Totdat rond 1800 abolitionistische campagnes begonnen, waren de Europese markten vrijwel uitsluitend afhankelijk van Caribische suiker die door slavenarbeid was geproduceerd. Daarna werden het importeren van Aziatische suiker en het overbrengen van de plantageproductie naar Azië een serieuze optie voor de westerse wereld.

Hoewel de eerste pogingen van Britse planters in India mislukten, had het Nederlandse koloniale bestuur veel meer succes op Java, waar het in 1830 het 'cultuurstelsel' introduceerde, een systeem van gedwongen teelt dat de lokale boeren industriële productie oplegde. Een eeuw later nam India het Javaanse model over, maar in combinatie met boerencoöperaties in plaats van dwangmaatregelen. Coöperaties konden echter niet voorkomen dat de industriële suikerproductie kleine boeren en rietsnijders uitbuitte. Bosma stelt vast dat de moderne Aziatische suikerproductie veel weg heeft van de arbeidsuitbuiting door de oude plantagesystemen in het Caribisch gebied.