Kunstenbond FNV

Zoals elke bond komt de Kunstenbond op voor de belangen van haar leden; in dit geval een heel bont gezelschap. Zo worden ze "De clowns van de FNV" genoemd in een discussienota over de positie van de kunsten in de vakbond. Van operazangers tot popmusici, van stemacteurs tot mimespelers, van leden met een vast dienstverband zoals de medewerkers van filmlaboratoria en muziekdocenten, tot freelancers uit de vrije sector als beeldhouwers, filmers, vertalers, jazzmusici en acrobaten: het is duidelijk dat de belangen per vakgroep verschillen. Alle leden hebben echter wel gemeen dat er veel verbeterd kan worden aan hun rechtspositie en arbeidsvoorwaarden. Zonder de steun van overheidssubsidies en vaak zonder de bescherming van een CAO wacht de leden een onzeker bestaan.

De Kunstenbond maakte zich sterk voor de verbetering van de positie van de kunstenaar, betuigde solidariteit met onderdrukte filmmakers en kunstenaars in Latijns-Amerika, protesteerde tegen apartheid, organiseerde landelijke acties voor een beter subsidiebeleid en tegen de bezuinigingen in de kunsten en zocht contact met kunstinstellingen, beleidsmakers, politici, internationale instellingen.

Wat kun je tegenkomen in het archief van de Kunstenbond? De perikelen rond het voortbestaan van het reizend opera- en operettegezelschap Opera Forum bijvoorbeeld, die uitgebreid in kaart worden gebracht. Verder arbeidsrechtelijke zaken over Pipo de clown, de honorariumregeling voor een tv-optreden, of een bedankbriefje van de enige echte Sinterklaas (Bram van der Vlugt natuurlijk). Maar ook de pogingen van orkest- en koorleden zich te verzetten tegen dictatoriale dirigenten, een opiniepeiling onder de leden met de titel “De Kunstenbond? Breek me de bek niet open!” en stukken over de bijeenkomsten van de leden van de vakgroep Mime, die breedsprakiger zijn dan je misschien van zo'n zwijgende beroepsgroep zou verwachten. Daarnaast zijn er ook voorbeelden van de praktische hulp die de Kunstenbond haar leden biedt, zoals de ondersteuning van muziekdocenten bij het opstellen van statuten of een huishoudelijk reglement voor hun muziekschool, de pogingen om paal en perk te stellen aan de lange en onregelmatige werkuren van toneeltechnici, of de totstandkoming van het handboek 'Pop en de Paperassen', waarin wordt uitgelegd hoe de argeloze beginnende popmuzikant zijn papierwinkel moet runnen en wegwijs kan worden in de wereld van modelcontracten, boekhouding en rechtsvormen.

Naast vergaderverslagen en beleidsnotities vindt je soms de hartenkreet van een bondslid: 'Het socialisme in het algemeen en de vakverenigingen in het bijzonder hebben kans gezien om van "de" arbeider een compleet materialistische kapitalist-in-zakformaat te maken.' Hij betreurt dat 'juist dat deel van de vakorganisatie dat zich per definitie richt op het beleven van algemeen- menselijke, culturele waarden - met andere woorden de KONVV- op geen enkele manier blijkt geeft juist dit manco resp. aan de kaak te stellen, c.q. op te vullen. Met pijn en moeite kon men af en toe in de Kunstenaarskrant (!) een verhaaltje lezen dat het nodig en wenselijk is de arbeider d.m.v. "cultuur" een opkikkertje te geven. Maar het blijft bij incidentele, marginale notities.'

In het archief van de Kunstenbond wordt tussen de regels door een beeld geschetst van het culturele en politiek/maatschappelijke leven in Nederland in de jaren zeventig en tachtig (tussen 1976 en 1983). De aanwezigheid van de vele theatergroepen en toneelgezelschappen, radiokoren en regionale orkesten, de verantwoordelijkheid die de overheid voelde voor de culturele sector (BKR, artotheken, de Percentageregeling beeldende kunst) en de aandacht voor democratisering, in de maatschappij maar ook binnen de eigen vakorganisaties.

Deze tekst en de inventaris van het archief is gemaakt door Anna Smolders en te zien op de website van het IISG: https://search.iisg.amsterdam/Record/ARCH00767.