Geschiedenis van de Nederlandse Arbeidsinspectie / Werk en sociale zekerheid in Nederland 1890-2025
De Arbeidsinspectie is opgericht in 1890, toen de industrie in Nederland sterk groeide en de werkenden steeds meer afhankelijk werden van hun werkgevers. De werkgevers wilden in die tijd vaak, ten koste van de gezondheid en veiligheid van hun werknemers, de kosten laag houden. In dit klimaat werd de Arbeidsinspectie opgericht om ervoor te zorgen dat de omstandigheden op de werkvloer veilig en menselijk bleven.
De Arbeidsinspectie had te maken met een complex krachtenveld. Werkgevers en werknemersorganisaties hadden vaak tegengestelde belangen. Dat maakte het werk van de inspectie ingewikkeld. Zij was dan ook altijd op zoek naar het evenwicht tussen strikte handhaving van de regels en het geven van advies en voorlichting over een veilige werkomgeving. De aanpak van constructief advies bleek soms doeltreffender dan die van streng straffen.
De inspectie fungeerde ook als een soort kenniscentrum van werkend Nederland. Zij signaleerde als eerste de veranderingen op de werkvloer en de nieuwe risico’s die daarbij kwamen kijken. Dat deed ze vaak met vernieuwende methodes, bijvoorbeeld door als een van de eersten fotografie te gebruiken om informatie te verzamelen.
Dit onderzoeksproject kijkt naar de geschiedenis van de Arbeidsinspectie en probeert vragen te beantwoorden over hoe arbeidsomstandigheden zijn veranderd, hoe de inspectie daarmee omging en wat de invloed van externe krachten op het werk van de inspectie was tussen 1890 en 2025.
Naast de institutionele geschiedenis van de Arbeidsinspectie van 1890 tot 2025, wordt er een tweede boek geschreven over de geschiedenis van werk en sociale zekerheid in Nederland in dezelfde periode. In de afgelopen 135 jaar is er voortdurend debat geweest over het belang van werk voor de moderne maatschappij. Werk werd daarbij gezien als een bron van emancipatie en integratie en als een remedie tegen sociale uitsluiting en psychische problemen. Deze thematiek staat centraal in het tweede boek en verdiept de context van het boek over de Arbeidsinspectie. Samen geven de twee boeken een integraal beeld van werkend Nederland, van het einde van de negentiende eeuw tot heden.
Uitvoerders: Timon de Groot eb Lex Heerma van Voss
