De atoomketen. Kernenergie, activisme en de planetaire toekomst, 1960-1990
Vanaf de ontwikkeling van atoomsplijting in de jaren veertig tot de Tsjernobyl-ramp van de jaren tachtig gold kernenergie als de toekomst. Wetenschappers, politici en beleidsmakers voorspelden een transitie naar een nieuwe, nagenoeg onuitputtelijke, goedkope en 'schone' energiebron. Maar deze eerste 'energietransitie' stuitte in Nederland op groeiend maatschappelijk verzet dat zich verenigde in de anti-kernenergiebeweging (AKB).
Terwijl de discussie over nieuwe kerncentrales oplaait en een nieuwe energietransitie op politieke weerstand stuit, duikt dit project in de geschiedenis van de Nederlandse AKB en haar internationale bondgenoten. Bijna veertig jaar nadat de activisten wonnen en de AKB uiteenviel is het cruciaal te begrijpen waarom kernenergie zo controversieel was.
Dit eerste grootschalige historische onderzoek naar de strijd om kernenergie in Nederland gebruikt de rijke archieven van sociale bewegingen en activisten bij het IISG, archieven van politiek, beleidsmakers en wetenschappers, en een stroom van tijdschriften, kranten en bewegingsblaadjes. We vragen: hoe en waarom bracht de strijd tegen kernenergie zo veel mensen op de been? En hoe beïnvloedden activisten en sociale bewegingen het politieke debat?
Daarbij gaan we voorbij het simpele, maar dominante onderscheid tussen voor- en tegenstanders. Net als de klimaatbeweging nu bood de AKB onderdak aan allerlei posities en analyses: over de complexe schakels in de atoomketen, van Afrikaanse uraniummijnen tot radioactief afval in de Noordzee; over macht, militarisme, en energiesystemen; over milieuvervuiling en klimaatverandering; over koloniale erfenissen en rechtvaardigheid; en over grondstoffenschaarste en de planetaire toekomst. Veel van deze vragen zijn nog steeds relevant. Zowel de technologieën als de ideeën van toen vormden onze tijd.
Daarom kijken we ook hoe de strijd over kernenergie doorklinkt in het hedendaagse debat over energie en klimaat. In gesprek met activisten en beleidsmakers onderzoeken we: welke organisatie- en actievormen, welke retoriek, inzichten en blinde vlekken werken door in heden? Hoe vormde de AKB de klimaatbeweging? En is het hedendaagse debat over kernenergie meer dan een herhaling van zetten? In een tijd van klimaatontwrichting en planetaire crisis biedt deze geschiedenis cruciale lessen.
Onderzoekers
Mathijs Boom
Reina Borst
