Pride and Prejudice: misverstanden over de zeventiende eeuw

Sprekers en thema's

Britt van Duijvenvoorde is werkzaam als onderzoeker op het IISG. Hier houdt ze zich bezig met structuren waardoor, hoe en door wie mensen tot slaaf konden worden gemaakt in gebieden waar de VOC actief was. En hoe navigeerden slaafgemaakte mensen zelf binnen dit soort structuren? Om eer te doen aan zulke persoonlijke verhalen is het nodig om te schipperen tussen individuele ervaringen en de meer globale slavenhandelspatronen waarin ze zich bevinden. Deze individuele ervaringen zijn echter ingebed in compagniedocumenten die over het algemeen het commerciële perspectief van de VOC weergeven en niet zozeer dat van slaafgemaakten zelf. Daar komt bij dat onderzoek naar slavenhandelspatronen het risico loopt de nadruk op het commerciële aspect te versterken door geleefde ervaringen terug te brengen naar cijfers en concepten die voor belang waren voor de VOC. Het knelpunt in beide gevallen betreft: hoe kunnen we een archief lezen om verhalen te vinden die op het eerste gezicht niet zichtbaar zijn?

Lisa Kattenberg doet onderzoek naar conflict en interactie tussen de zeventiende-eeuwse Nederlandse Republiek, het Spaanse rijk en de Mapuche aan de Universiteit van Amsterdam. In de Republiek bestond een gevoel van speciale verbondenheid met de oorspronkelijke bewoners van Chili die, net als zij, streden voor hun vrijheid tegen Spaanse overheersing. In het Spaanse rijk werd Chili om dezelfde reden zelfs gezien als 'Amerikaanse Nederlanden'. Hoewel de Republiek herhaalde pogingen deed om een bondgenootschap en handelsverdragen te sluiten met de Mapuche, wezen zij de toenaderingspogingen consistent af. Chili werd zo een vergeten hoofdstuk uit de wereldgeschiedenis van Nederland. Wat kunnen deze - vanuit Europees perspectief -  'doodlopende straatjes' ons leren over koloniale geschiedenis en de mythe van de zogenaamde 'Gouden Eeuw'?

Mrinalini Luthra werkt als specialist data-ethiek bij verschillende projecten van het Hugyens Instituut. Haar onderzoeksinteresse ligt op het snijvlak van technologie, ethiek en design. Het project Combatting Bias gaat richtlijnen opstellen voor kritische reflectie bij het samenstellen en structureren van datasets en wil zo vooringenomenheid in datasets identificeren en verminderen. Bij het werk aan een dataset over goederen die genoemd worden in de VOC-archieven, kwam de vraag op of tot slaaf gemaakte personen in de dataset moesten worden opgenomen. Het project wilde de gewelddadige geschiedenis van slavernij niet verhullen, maar ook niet via de dataset een vorm van legitimiteit meegeven aan de behandeling van tot slaaf gemaakte personen door de VOC. Hoe breng je een structuur aan die recht doet aan het feit dat het hier om mensen gaat. 

Guido Marnef is professor aan de Universiteit Antwerpen en onderdeel van het Centre for Urban History. Hij doet onderzoek naar katholieke en protestantse Reformatiebewegingen in de zestiende- en zeventiende-eeuwse Nederlanden, de Nederlandse Opstand, het culturele leven in de steden van de Nederlanden met aandacht voor onder meer onderwijs, gedrukte boek en rederijkers. Als historicus ervaart hij hoe het beeld van de Nederlandse Gouden Eeuw in Nederland wordt ingekleurd, door met name het ‘Nederlandse’ aandeel groter voor te stellen dan het was en de Zuid-Nederlandse inbreng over het hoofd te zien. Anderzijds leven er in Vlaanderen dan weer opvattingen die de Nederlandse Gouden Eeuw bijna als een product zien van de Zuid-Nederlandse inbreng en dat is dan ook weer een simplificatie van een veel complexere realiteit. 

Lara Nuberg schrijft, spreekt en maakt audioverhalen over (koloniale) geschiedenis, identiteit en herinneringscultuur. Daarnaast is zij hoofddocent en coördinator bij het onderwijsproject Koloniale Sporen in mijn Buurt. Zij werkt aan haar debuutroman GADO GADO bij uitgeverij Das Mag.