(Re)counting the Uncounted. Replication and Contextualisation of Dutch and Belgian Premodern Population Estimates (1350-1800)

Het vaststellen hoeveel mensen in een bepaald gebied wonen is niet enkel een academische exercitie. Het vormt de hoeksteen van historisch, economisch, en sociaalwetenschappelijk onderzoek. Zoals te verwachten, zijn bevolkingsomvang en -groei fundamentele variabelen in studies over economische groei op de lange termijn, ontwikkeling van landbouw, of berekeningen van het bruto binnenlands product. Bevolkingsschattingen moeten daarom betrouwbaar zijn: niet in de laatste plaats voor een sterk geürbaniseerd deel van de wereld, de Lage Landen, dat ooit de ‘eerste moderne economie’ faciliteerde.

Dit project zal vier van de meest gebruikte en meest recente bevolkingsschattingen voor de Nederlanden (het gebied dat ongeveer overeenkomt met Nederland, België en Luxemburg) repliceren voor de periode vóór 1800. Deze vier studies zijn:

• De Nederlanden op het hoogtepunt van de Bourgondische heerschappij in de 15e eeuw door W.P. Blockmans, G. Pieters, W. Prevenier, en R.W.M. van Schaïk (Blockmans et al. 1980).
• Provinciale schattingen voor België (1375-1831) door P.M.M. Klep (Klep 1991).
• Nationale schattingen voor Nederland (1500-1900) door de “Wageningen school” – J.A. Faber, H.K. Roessingh, B.H. Slicher van Bath, A.M. van der Woude, en H.J. van Xanten (Faber et al. 1965).
• Provinciale schattingen (en interpolaties) voor Nederland (1400-1850) door R.F.J. Paping (Paping 2014).

Het project zal teruggrijpen op dezelfde primaire bronnen, maar voor de eerste keer zullen de ongeaggregeerde tellingen op stads- of dorpniveau worden gebruikt om meer nauwkeurige en precieze bevolkingscijfers te schatten. Een nieuw ontwikkelde GIS dataset van premoderne lokale grenzen op parochie-niveau in de Nederlanden (https://hdl.handle.net/10622/PGFYTM) zal als een visueel controlemechanisme functioneren, vergelijkbaar met hoe eerder onderzoekers lijsten van dorpen of hun eigen kennis over een gebied hebben gebruikt om missende dorpen in de tellingen te verdisconteren. Een nieuwe typologie van vroegmoderne censussen zal de kwaliteit en vergelijkbaarheid van de bevolkingsschattingen helpen verbeteren. De data zullen vrij toegankelijk worden gemaakt voor andere onderzoekers. 

Blockmans, W.P., G. Pieters, W. Prevenier, and R.W.M. van Schaïk. 1980. ‘Tussen Crisis En Welvaart: Sociale Veranderingen 1300-1500’. In Algemene Geschiedenis Der Nederlanden, edited by D.P. Blok, 4:42–86. Haarlem: Fibula-Van Dishoeck.

Faber, J.A., H.K. Roessingh, B.H. Slicher van Bath, A.M. van der Woude, and H.J. van Xanten. 1965. ‘Population Changes and Economic Developments in the Netherlands: A Historical Survey’. In A.A.G. Bijdragen, 12:47–113. Wageningen: Afdeling Agrarische Geschiedenis, Landbouwhogeschool.

Klep, P.M.M. 1991. ‘Population Estimates of Belgium, by Province (1375-1831)’. In Historiens et Populations. Liber Amicorum Étienne Hélin, edited by Société Belge de Démographie, 485–507. Louvain-la-Neuve: Academia.

Paping, R.F.J. 2014. ‘General Dutch Population Development 1400-1850: Cities and Countryside’. In 1st ESHD Conference. Alghero, Italy. http://hdl.handle.net/11370/d057464a-dbb1-4d50-a217-762403c1a3e2.